आणविक वार्ताका लागि इरान तयार, अमेरिकासँग होइन् युरोपेली ३ देशसँग शुक्रबार गर्दै

तेहरान । इरानले युरोपका तीन ठूला शक्ति राष्ट्र फ्रान्स, जर्मनी र बेलायतसँग फेरि एकपटक परमाणु सम्झौता गर्न सहमत भएको छ। यी तीन युरोपेली देशहरू सामूहिक रूपमा इ–३ को रूपमा चिनिन्छन् । 

उनीहरूले इरानलाई चेतावनी दिएका थिए कि यदि उसले वार्ता पुनः सुरु गर्न असफल भए भने उसमाथि अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्धहरू लगाइने छ। अब इरानले वार्ता सुरु गर्न अनुमोदन गरेको छ र यो वार्ता इस्तानबुल, टर्कीमा हुनेछ।

इरानको सरकारी सञ्चारमाध्यमले इरानको विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता इस्माइल बगाईलाई उद्धृत गर्दै भनेको छ, ‘इरान, बेलायत, फ्रान्स र जर्मनीबीच उप–विदेशमन्त्री स्तरमा बैठक हुनेछ।’ वार्ता शुक्रबार अर्थात २५ जुलाइमा हुनेछ । 

यसअघि इरान–इजरायल–अमेरिका युद्धपछि पहिलो पटक इरानी विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीसँग बिहीबार इ–३ देशका विदेशमन्त्री तथा युरोपेली संघका विदेश नीति प्रमुखले वार्ता गरेका थिए।

इजरायल र संयुक्त राज्य अमेरिकाले एक महिना अघि इरानको आणविक साइटहरूमा आक्रमण गरेको थियो। इरानले इजरायली आक्रमणमा अमेरिकाको संलग्नता रहेको आरोप लगाएको छ, जसले उच्च इरानी सैन्य अधिकारीहरू, आणविक वैज्ञानिकहरू र सयौं नागरिकहरूलाई मारेको थियो।

अमेरिकाले तीनवटा प्रमुख इरानी आणविक साइटमा पनि आक्रमण गरेको र तिनीहरूलाई नष्ट गरेको दाबी गरेको छ। यो युद्ध जुन २४ मा युद्धविराम लागू भए पछि रोकिएको छ ।

इजरायल–इरान युद्ध अघि ओमानको मध्यस्थतामा तेहरान र वाशिंगटनबीच पाँच चरणको आणविक वार्ता भएको थियो। इरानको युरेनियम संवर्धनमा असहमति कायम छ, जसलाई पश्चिमी शक्तिहरूले हतियारको कुनै पनि जोखिम कम गर्न शून्यमा घटाउन चाहन्छन्।

उल्लेखनीय छ कि सन् २०१५ मा इरानसँग भएको आणविक सम्झौतामा चीन र रुससँगै यी तीन युरोपेली देशहरू पनि सहभागी छन्। यस सम्झौतामा इरानको सामना गर्ने सबैभन्दा ठूलो पक्ष अमेरिका थियो, जसले सन् २०१८ मा एकतर्फी रूपमा सम्झौताबाट बाहिरिएको थियो।

यो सम्झौता अनुसार इरानले आफ्नो आणविक कार्यक्रम रोक्नु पर्ने थियो र बदलामा मध्यपूर्वको यो देशमाथि लगाइएको प्रतिबन्ध हटाइएको थियो ।